Centralna banka Bosne i Hercegovine (CBBiH) od 2024. godine objavljuje redovni, godišnji Izvještaj o makroekonomskim neravnotežama. Izvještaj se razlikuje od dosadašnjih ključnih analitičkih izvještaja jer je koncipiran na način da posmatra domaću ekonomiju u kontekstu rizika od unutrašnjih i vanjskih neravnoteža, ne samo trendova u ključnim makroekonomskim varijablama.
U cilju jačanja otpornosti privrede Evropske unije, uspostavljene su procedure pri makroekonomskim neravnotežama, prema kojima se prati 14 pokazatelja grupisanih kao pokazatelji vanjskih neravnoteža i konkurentnosti, pokazatelji internih neravnoteža, te pokazatelji neravnoteža na tržištu rada.
Pored osnovnih 14 indikatora, definisan je i set dodatnih indikatora, koji upotpunjuju nadgledanje naznaka neravnoteža. Za sve pokazatelje definisane su referentne vrijednosti, od kojih se neke razlikuju između članica koje pripadaju ili ne pripadaju eurozoni, s tim da prekoračenje referentne vrijednosti za pojedine pokazatelje ne znači automatski da makroekonomska neravnoteža postoji.
Posmatra se broj i intenzitet prekoračenja graničnih vrijednosti, a na osnovu pregleda indikatora Evropska komisija provodi dubinske analize ekonomije pojedine članice, te Vijeću predlaže zaključak postoje li makroekonomske neravnoteže, te ukoliko postoje, jesu li iste prekomjerne.
“Zemlje kandidati za članstvo u EU nisu u obavezi izvještavati prema osnovnim indikatorima makroekonomskih neravnoteža. Ipak, u CBBiH smo, sa ciljem dijeljenja naše percepcije o rizicima u domaćoj ekonomiji, odlučili objavljivati godišnji Izvještaj o makroekonomskim neravnotežama. Smatramo da na ovaj način doprinosimo procesu EU integracija zemlje”, navode iz CBBiH.
Iako su indikatori izračunati u CBBiH, koliko je bilo moguće u skladu sa indikatorima objavljenim na Eurostatu (https://ec.europa.eu/eurostat/web/macroeconomic-imbalances-procedure/information-data), iz CBBiH navode da svako direktno poređenje BiH sa EU, bez uzimanja u obzir specifičnosti zemlje, čak i pod pretpostavkom da su svi indikatori u potpunosti harmonizovani, treba izbjegavati.
Zemlje EU su dosegle određeni nivo razvoja, iako među njima postoje značajne razlike, i djeluju u jedinstvenom okruženju, u smislu zakonske regulative. BiH je mala, otvorena ekonomija, daleko ispod prosječnog nivoa razvoja članica EU. Samim tim, za očekivati je postojanje određenih disbalansa u periodima brže konvergencije ka EU. Takođe, u obzir se mora uzeti i inicijalni nivo nekog indikatora, ili njegov višegodišnji prosjek, prilikom ocjene da li promjena u godini koja se posmatra predstavlja smanjenje ili porast neravnoteže. Posljednje je posebno slučaj ako su promjena i referentna vrijednost indikatora različitog predznaka. Sudeći prema setu kvantitativnih pokazatelja makroekonomskih neravnoteža, u Bosni i Hercegovini su, u 2023. godini, zabilježene interne neravnoteže u vidu kontinuirane visoke stope nezaposlenosti i visokog rasta cijena nekretnina, te vanjska neravnoteža vezana uz daljnji rast jediničnih troškova rada koji negativno djeluju na konkurentnost, navode iz CBBiH.
